Dzięki zaangażowaniu Fundacji odbyła się V Ogólnopolska Konferencja Metodologiczna Medioznawców „Internetowość mediów masowych w czasach mediamorfoz, cyfryzacji i konwergencji – nowa ekologia mediów” oraz IV edycja warsztatów metodologicznych medioznawców.
We wstępie do jednej ze swoich ostatnich książek – Nowa ekologia mediów. Konwergencja a metamorfoza [2011] – wybitny medioznawca, śp. dr Karol Jakubowicz, z właściwym sobie dystansem stwierdził, iż wieszczony od kilku lat nieuchronny upadek mediów masowych, w szczególności prasy, jest mocno przesadzony. Zestawił poglądy zarówno obrońców tzw. starych mediów, jak i tych, którym można zarzucić technomiopię, a więc skłonność do przeceniania krótkofalowego oddziaływania nowej technologii i nieumiejętność przewidzenia długofalowych efektów. Rzeczone rozważania doprowadziły go trzech kluczowych dla współczesnych mediów pojęć: mediamorfozy, cyfryzacji oraz konwergencji.
Mediamorfoza, a więc kompleksowy proces transformacji środków komunikowa-nia, od sygnałów dymnych i tam-tamu do multimediów, internetu i telefonu komórkowego [T. Goban-Klas, Społeczeństwo medialne, 2005: 10]. Jakubowicz zauważa jednak, że w literaturze poświęconej nowym technologiom dość powszechnie stosuje się model „kumulatywnej” zmiany medialnej (media późniejsze nie wypierały mediów wcześniej-szych), podczas gdy dzisiaj należy przyjrzeć się bardziej modelowi zmiany „substytucyjnej”, czyli procesom, w których nowe media i technologie cyfrowe zastępują media tra-dycyjne.
O zjawiskach mediamorfoz medialnych nie sposób dzisiaj mówić bez uwzględnienie cyfryzacji. Ta zaś – jak zauważa Jakubowicz – stanowi przyczynę konwergencji i stopniowo przekształca wszystkie media elektroniczne w tzw. nowe media, które są multimedialne, interaktywne, hipertekstualne i intertekstualne, modularne, wariancyjne, transkodowalne, podlegające automatyzacji oraz potencjalnie nielinearne (VOD) [zob. też L. Manovich, Język nowych mediów, 2006, oraz M. Lister i in., Nowe media. Wprowadzenie, 2009].
Wreszcie pojęcie konwergencji, czyli „wielkiej orkiestry mediów” [Jenkins, 2006]. To postępujący proces wzajemnego powiązania i przenikania się sieci telekomunikacyjnych, audiowizualnych i informatycznych [W. Pisarek, Słownik terminologii medialnej, 2006). W tym kontekście Jakubowicz celnie zauważa, iż coraz częściej konwergencja wiąże się z dematerializacją, czyli oderwaniem się mediów od swoich tradycyjnych no-śników. Na dowód przytacza informację z maja 2011 r., kiedy to Amazon, największa księgarnia internetowa na świecie, ogłosiła prymat „e-książki”, gdyż sprzedaje więcej książek elektronicznych niż papierowych. Ponadto przypomina, iż świetnym przykładem dematerializacji medium w ramach postępujących procesów konwergencji jest internetowa dystrybucja muzyki w plikach MP3, zamiast na CD czy płytach gramofonowych.
Powyższe uwagi zmuszają do refleksji, a może nawet do rekapitulacji wielu teorii medioznawczych, modeli oraz typologii. Na naszych oczach internet przestaje być li tylko siecią połączonych ze sobą komputerów. Stał się prymarnym zasobem wiedzy i rozrywki. Głównym punktem odniesienia w ocenie otaczającej jego użytkowników rzeczywistości. Można rzec, że internet spod znaku web 2.0 to swoisty styl życia, sposób postrzegania, rozumienia i przetwarzania otaczającego nas świata – tego realnego i wirtualnego. To sprawia, że klasyczne podziały mediów masowych również przestają być ostre, a dla wielu badaczy nawet archaiczne. Telewizor nie jest bynajmniej tym samym urządzeniem, co jeszcze parę lat temu. Dzisiaj jest to centrum multimedialne, łączące w sobie funkcje telewizji, komputera, radia czy prasy. Możemy też spojrzeć na powyższe procesy od drugiej strony. Mianowicie weźmy pod uwagę dzisiejsze tablety i smartfony. Czym byłyby dla człowieka XX w.? Telewizorami poddanymi miniaturyzacji? Może radioodbiornikami z kolorowym wyświetlaczem? A może komputerem, tyle tylko, że mobilnym, małym, bardziej personalnym, interaktywnym niż wysłużone pecety? W tej perspektywie nie bez znaczenia jest również silna personalizacja współczesnych mediów, które dostosowują się nie tyle do grup odbiorców, co raczej do każdego z nas z osobna i wszystkich razem. Ponadto obserwujemy dziś dynamicznie postępującą in-dywidualizację mediów, które stają się dobrem/usługą na zamówienie. Tu i teraz. To spostrzeżenie nieuchronnie potwierdza fakt, że w dzisiejszych czasach zasada trzech jedności – czasu, miejsca i akcji – bezpowrotnie odchodzi do lamusa. Nie tylko dlatego, że zmieniają się technologie, ale dlatego, że zmienia się również sposób korzystania z nich. My – odbiorcy mediów – również się zmieniliśmy!
Właśnie tym problemom i zagadnieniom poświęcono jubileuszową – bo już piątą – Ogólnopolską Konferencję Metodologiczną Medioznawców.
Jak co roku, obok obrad plenarnych odbyły się również warsztaty metodologiczne medioznawców – IV edycja. Badacze z całej Polski obradowali w trzech sekcjach: badań sposobów użytkowania mediów, badań recepcji przekazów medialnych oraz badań produkcji przekazów medialnych.
IV edycja warsztatów metodologicznych
Obok obrad plenarnych V Ogólnopolskiej Konferencji Metodologicznej Medioznawców, które miały miejsce 21 listopada (piątek), odbyła się IV już edycja warsztatów metodologicznych – 20 listopada (czwartek). Jak co roku, zaproponowano trzy grupy warsztatowe:
- Analiza konwersacyjna – w tej grupie warsztatowej chcielibyśmy, aby uczestnicy przećwiczyli – wraz z prowadzącym warsztaty ekspertem – sposoby prowadzenia analizy konwersacyjnej, w tym m.in. przygotowywanie materiału badawczego, rozpisywanie kontekstów, odnotowywanie kluczowych osi, rozpoznawanie dynamiki konwersacji etc.
- Analiza sekwencyjna – ta grupa warsztatowa będzie zajmowała się przede różnymi podejściami w analizowaniu przekazów medialnych w perspektywie ilościowej, ze szczególnym uwzględnieniem analiz z zakresu kwantytatywnej lingwistyki.
- Analiza semiologiczna – w ostatniej grupie warsztatowej chcielibyśmy zachęcić uczestników do refleksji nad znaczeniami (semiotyką) poszczególnych pojęć, konstruktów i obrazów obecnych w przestrzeni medialnej. Chcielibyśmy, aby uczestnicy prześledzili sposoby badania sensów wybranych kategorii funkcjonujących w dyskursie publicznym, ich struktur asocjacyjnych oraz przede wszystkim mitycznych.
Obrady w każdej z sekcji warsztatowych poprowadził specjalista, ekspert, który w swojej praktyce badawczej niejednokrotnie musiał rozwiązywać przeróżne problemy natury metodologicznej, chcąc zbadać interesujące go zjawisko jak najlepiej, w sposób jak najbardziej wiarygodny. Już teraz prowadzimy rozmowy z różnymi badaczami o uznanej renomie.
Konferencja została dofinansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
